5 mei, de dag dat we in Nederland de bevrijding vieren van de tweede wereldoorlog, is ook een bijzondere dag voor de Indianen in Noord-Amerika. Deze datum markeert een belangrijke ommekeer in hun relatie met de federale regering van de Verenigde Staten.
“Het is een koude februari-avond in 1973, een lange stoet aftandse auto’s rijdt door het glooiende prairielandschap van South Dakota in de Verenigde Staten. Ze rijden in het donker door het Pine-Ridge indianenreservaat. Kaarsrechte, hobbelige wegen, veel gras, weinig bomen, een enkel hutje, een hert dat schrikt van de reeks koplampen. Verder niets.”
Met deze zinnen begint het eerste hoofdstuk in het boek Veerkracht van Serv Wiemers.
Wounded Knee
In de auto’s traditionele Oglala Sioux indianen van de reservaten en stadsindianen van de American Indian Movement, de AIM. Ze zijn op weg naar het dorpje Wounded Knee in South Dakota. Een paar honderd mannen en vrouwen bezetten deze historische plaats waar in 1890 de laatste vrije Indianen werden afgeslacht door het Amerikaanse leger. De politie die op het dorp wordt afgestuurd komt niet verder dan haar grenzen, schieten met scherp, er vallen doden, maar de groep mannen en vrouwen die het dorp bezet is goed voorbereid, ze graven zich in. Er is een arts, er zijn verpleegkundigen en ze worden bevoorraad met helikopters door de talrijke indiaanse en ook witte, medestanders.
Op 5 mei 1973 wordt er een bestand ondertekend. Dat is vijftig jaar geleden, tijd voor een feest! De indianen behaalden met deze overwinning het wereldnieuws. De tijdgeest was met hen, de interesse in hun cultuur groeide evenals het verzet tegen de macht van leiders die regeerden over het volk. Het was de tijd van protesten.
Stad en reservaat
Veel indianen hadden zich in steden gevestigd, waren goed opgeleid en wisten hoe je voor je rechten op moest komen; ze waren stadsindianen geworden. Veel indianen die in de reservaten leefden hadden de verbinding met hun traditionele wortels behouden. Hier werden krachten gebundeld die in de vijftig jaar die volgden veel voor elkaar kregen op het gebied van rechten, de herleving van hun traditionele waarden, de viering van hun ceremoniën en een toenemende wereldwijde belangstelling voor hun manier van omgaan met de natuur, met (Groot)Moeder Aarde.
Hoeders van de Aarde
Al jarenlang ben ik gefascineerd door het leven van inheemse volkeren, hun visie op de werkelijkheid en hun diepe verbinding met het land, de natuur. Ze zijn de hoeders van de Aarde.
Het was op mijn reizen door Amerika dat ik de geest van de indianen ging ervaren in het land, in de waanzinnig prachtige natuur. Ik bezocht vele historische plaatsen, verdiepte me in hun cultuur, de ceremoniën en een spiritualiteit die hun hele traditionele levenswijze doordringt, bestudeerde het werk van Kent Nerburn en andere auteurs. En onvermijdelijk las ik over de genocide die op hen is gepleegd, uitgebreid beschreven in Bury my heart in Wounded Knee. Al enkele jaren werk ik aan een manuscript waarin een Amerikaanse indiaan een belangrijke rol speelt.
Geen toeval
Er was een verlangen om die indiaan nog dichterbij te halen, een gedachte die bij me opkwam toen ik naar Meppel reed, 12 kilometer van mijn woonplaats. Ik had ontdekt dat Riemers daar een boekhandel had en wilde, vlak voor mijn heupoperatie, nieuwe notitieboekjes halen. Met twee van die boekjes, een boek over Oekraïne en een kopje koffie, plofte ik op de bank in een hoek van de boekwinkel en daar lag op een lage uitstalkast tegen de wand, een prachtig fotoboek over indianen. Ik kijk, staar, sta op, neem het in mijn handen, blader. Kleurrijke verentooien, prachtige glanzende koppen, jong en oud, man en vrouw, sommige beschilderd met felle kleuren, met kralen geborduurde hoofdbanden, kleding vol hangende bellen – ter herinnering aan de slachtpartijen tegen de indianen, zo lees ik in de kantlijn – staren me aan.
Van de auteur, Serv Wiemers, had ik nog nooit gehoord. Zijn andere boek, Veerkracht, kreeg ik nog net op tijd in huis voordat ik mijn koffertje pakte voor ziekenhuis en zorghotel. De dagen daarna val ik in slaap met verhalen en beelden van de indianen. Ze gaan niet over toen, ze gaan over nu. Over hun veerkracht. De ondertitel van het grote fotoboek luidt: Beelden van een niet-verdwenen volk. Ik lees jaartallen, cijfers, en lees over de opstand in Standing Rock reservation. Ik ken de plek uit de e-mails in mijn postvak, soms doneer ik voor hun energieproject.
Standing Rock protest
Het was 2016. In North Dakota, op het Standing Rock indianenreservaat werd een protestkamp opgericht tegen de aanleg van een oliepijpleiding die gepland was dwars door indianengebied. Ook milieuactivisten sloten zich nu aan bij de protesten en maandenlang verbleven er duizenden mensen in traditionele tipi’s op het reservaat. Het protest is niet alleen tegen de pijpleiding, het is er ook voor de bescherming van schoon drinkwater. De indianen in het protestkamp zijn waterbeschermers.
Keer op keer bladerde ik door Veerkracht. Serv Wiemers beschrijft er zijn reizen langs verschillende reservaten met name in het noorden van de Verenigde staten, interviewt er indianen, mannen en vrouwen, spirituele leiders, bewakers van de heilige pijp en clanmothers, voorvechters voor hun rechten. Ze vechten zich een positie terug in de maatschappij. Op basis van oude verdragen zijn ze een natie, een natie tegenover de VS natie, ze strijden voor de teruggave van hun land, voor eigen paspoorten. Een stam, de Irokezen reisden al op een eigen paspoort naar Europa, bezochten Nederland.
Cultuur en filosofie
Voor de indianen is alles bezield, alles is met alles verbonden, aarde, rotsen, rivier, dieren, mensen. Een rivier heeft evenveel rechten als een mens. De cultuur, het denken, hun filosofie en hun manier van leven is inclusief. De gemeenschap in brede zin neemt een centrale plaats in. Maar Iedere indiaan heeft een eigen, een individuele relatie met ‘God’, de Great Spirit, Wakan Tanka. In visionquests zoeken ze hun speciale gift, hun individuele missie die ze vervolgens in dienst stellen van de gemeenschap. Alles verdient respect, ieder mens, dier, plant. Samen met inheemse volkeren over de hele wereld komen ze op voor een inclusieve samenleving, die het tij kan keren.
Dat tij is niet alleen de opwarming van de aarde en het uitsterven van de biodiversiteit, dat gekeerd moeten worden. Het gaat ook om machtsmisbruik en corruptie, om de materialistische leefwijze, om onderdrukking en geweld waarvan zoveel onschuldige burgers het slachtoffer worden en om kortzichtig regeringsbeleid. De grenzen van onze huidige wereld zijn bereikt, we hebben een nieuw paradigma nodig. Inheemse volkeren roepen ons op tot bewustwording, tot wakker worden tot het openen van ons hart zodat liefde en mededogen wereldwijd leidend worden.
Een gebed
Het boek Veerkracht eindigt met de oproep tot een gebed, een gebed aan Wakan Tanka. Ik stel mij voor hoe over de aarde tal van die gebeden opstijgen naar het universum, naar de Great Spirit, het Licht, Essentie, of welke naam je ‘God’ ook wilt geven. Dat al die gebeden ons helpen om het tij te keren.
Nanai
Het boek Veerkracht bleek nog een bijzonder cadeau te bevatten dat ik pas bij herlezing ontdekte. Hier las ik voor het eerst over een Nederlandse stichting, Nanai, die de indianen ondersteunt in hun acties. Ze werven donaties voor diverse projecten, organiseren feestelijke dagen en Indianen bezoeken ons land.
Hier ging een andere stille wens van mij in vervulling: indianen ontmoeten zonder dat ik de oceaan hoef over te vliegen. Mijn laatst geplande reis, met een bezoek aan de PowWow in Rosebud, South Dakota, ging niet door vanwege covid.
De stichting geeft twee keer per jaar het Nanai Notes Magazine uit met rijke verslagen en tal van foto’s, dat ook op papier wordt uitgegeven. Daarnaast komt er vier keer per jaar een digitale nieuwsbrief uit. Met een donatie van €20,00 per jaar steun je de stichting al.
Time of the Sixth Sun
Het zijn niet alleen de Indianen. De stem van de leiders van inheemse volkeren is alsmaar luider geworden en steeds meer mensen zijn gevoelig voor hun stem. Al vele jaren worden hun waarden en filosofie internationaal erkend. De jaarkalender van de Azteken vertelt over de komst van een nieuwe tijd, een nieuw bewustzijn, de tijd van de zesde zon, en die tijd is nu. Zij zijn het die met hun inclusieve visie op het leven, ons de weg wijzen. Ze zijn de nieuwe leiders van de toekomst.
Bronnen:
Serv Wiemers, Veerkracht, Indianen van nu over de wereld van morgen, ISVW uitgevers, Leusden, 2e druk 2020.
Nanai Notes Magazine, december 2022 waar ook de kopfoto vandaan komt.
Kent Nerburn, verschillende publicaties.
About Author
