Regelmatig schrijft Ienke een recensie over een hoofdstuk uit het ‘Spiritueel zakboekje voor professionals’, door Vincent Duindam.
Ik heb met Vincent Duindam de afspraak gemaakt te schrijven over zijn Spiritueel zakboekje voor professionals en te publiceren op OplichtersUnited.nl. Vincent heeft het ‘Spiritueel zakboekje voor professionals’ zakboekje opgedragen aan wijlen frater Ton Oostveen. Een gezamenlijke dierbare vriend en onze zenleraar. Vele dinsdagavonden zaten we in stilte tegenover elkaar in de zendo, met Ton aan onze ene zijde en andere beoefenaars aan de andere. Vervuld van stilte, vata thee en soms de volle maan.
Een reddingsboei
Nu ik al een aantal keer geprobeerd heb mijn woorden op het papier te verzamelen, merk ik hoe de onzekerheid me bij de schouders pakt. Wat kan ik schrijven dat bijdraagt aan zijn kennis en kunde én dat werkelijk missie en boodschap ondersteunt van zo een diepgaand thema? Gelukkig hoef ik niet echt iets te kunnen, want het wordt gegeven. Vincent rijkt het aan. Dat is het hem juist, het zakboekje is een wegwijzer, een vinger, een roeiboot en op sommige momenten wellicht een reddingsboei. Ik begin bij het begin, zoals ik doe wanneer onzekerheid toeslaat. Van A naar B. En dan laat ik me meevoeren. Daar is dat Zakboekje nou juist voor. Ik laat me meevoeren door Vincent en zijn verhaal.
Schilderen als een kind
“Het kostte me vier jaar om te schilderen als Raphael, maar een heel leven om te schilderen als een kind.” Picasso
Vincent wijst al direct in de inleiding van het Spiritueel zakboekje voor professionals op het belang van het loslaten van onze conditioneringen. Tijdens het leven leren we om onze kennis te verrijken, maar om dit daadwerkelijk in te kunnen zetten moeten we eerst weer leren om het los te laten. Hoe zit dat?
De introductie van Picasso dreunt in me na als een haiku, iets waar Vincent zich veel aan wijdt. Of als een koan. Hoe lang duurt het om te leren schilderen als een kind?
Het doet me denken aan een soortgelijk verhaal dat ik ergens las over Picasso. Het gaat ongeveer als volgt: Picasso zit, ergens achterin zijn leven, in een café aan een tafeltje te tekenen op een servetje. Een vrouw ziet de tekening en vraagt of ze het mag hebben. Hij vraagt er zoiets als €60.000,- euro voor. Verontwaardigt reageert de vrouw “Maar u heeft het in vijf minuten getekend”. “Ja”, zegt Picasso, “Ik heb het in vijf minuten getekend, maar ik heb er zestig jaar over gedaan”.
Picasso heeft er zestig jaar over gedaan om iets op te bouwen, maar ook om dit (op kunstzinnige wijze) los te kunnen laten. De vrouw is verbolgen. Ze kijkt niet verder dan haar neus lang is en reageert naar aanleiding van een verwachting: ze beoordeelt de waarde van de tekening naar haar verwachting en vergeet de hand van de meester. De meeste mensen kijken met een dergelijke -aangeleerde- visie naar de wereld om hen heen. We vergeten onszelf en onze medemens vaak op waarde te schatten en beoordelen alleen het resultaat van wat we (denken te) zien in de context van dat wat we op dat moment willen bereiken.
Vincent zegt hier het volgende over:
In ons leven doen we heel wat ervaringen op. Sommigen hebben we gekozen, anderen niet. We groeien op in een bepaald gezin, krijgen allerlei boodschappen mee. Een voorbeeldje uit mijn eigen jeugd. Een impliciete boodschap die ik thuis van mijn moeder meekreeg was: “het moet nu -en het moet op mijn manier”. Begrijpelijk, want ze moest 14 kinderen opvoeden, maar je draagt die dingen wel met je mee. “Conditioneringen” kun je dit noemen. Het interessante is dat dit een term uit de psychologie is, maar ook uit boeddhisme en hindoeïsme. Daar staat het voor alle reactiepatronen die we kunnen hebben, maar die niet onze diepste identiteit zijn.
Andere dimensies in onszelf
Verder in het boek, belooft Vincent, gaan we op onderzoek uit naar de andere dimensie in onszelf. Het gaat er niet om om alles wat we opgebouwd en geleerd hebben meteen te diskwalificeren, maar dit om te zetten in dieper weten. En om los te laten wat niet langer dient.
“We zijn op allerlei manieren gevormd, geschoold, geconditioneerd. Dat is geen probleem, dat geeft ons houvast, een perspectief. Maar wanneer dat alles is dat we kennen, missen we de diepste laag in onszelf. “
Die diepste laag in onszelf is niet zomaar te vatten. Het is vaak niet logisch. Het vraagt iets van ons. Wanneer je je met droomwerk bezighoudt dan herken je dit. Je moet buiten de gebaande paden durven treden. Dromen zijn niet logisch en als je de talrijke schatten uit verre diepten op wilt duiken moet je logica los kunnen laten. Dit heeft mij geholpen om bepaalde conditioneringen te omzeilen, van achteren te besluipen en ze op een onbewaakt moment te ontmaskeren. Spiritualiteit ondersteunt dit proces. Of misschien moet ik zeggen dat een dergelijk proces de spirituele ontwikkeling ondersteunt. Het onderzoeken van je dromen is één manier om je conditioneringen onder de loep te nemen en te erachter te komen waar we vastgeroest zitten en op welke wijze we om onze eigen kern heen draaien.
Authenticiteit
de podologe:
‘loop niet met zware schoenen’
-‘jij bent licht’, zegt ze.[1]
Volgens wikipedia is conditionering “in de leerpsychologie een verzamelterm voor leerprocessen waardoor een organisme zich aanpast aan de omgeving. Geconditioneerd gedrag verwijst naar gedrag dat in functie staat van omgevingscondities.”
De vraag is in hoeverre je los kunt komen van conditioneringen en tegelijkertijd nog kunt functioneren in de wereld zoals wij die beleven. En in hoeverre het nodig is om los te komen hiervan om spirituele dimensies te kunnen ervaren. Het logische aspect is nodig, het denken, beredeneren, analyseren, willen begrijpen. En tegelijkertijd moeten we het leren los laten. ‘Het ongeconditioneerde’. Wat is dat? Zonder patronen, concepten en afspraken dreigt een weeïge amorfe toestand. Er moet helder bewustzijn, diep weten zijn en ook kennis.
Vincent brengt dit bij elkaar. Zijn kennis die hij heeft opgedaan als psycholoog en tijdens zijn 40 jaar als docent filosofie, wereldreligies en spiritualiteit, aan de Academie voor Geesteswetenschappen, aan de Vrije Hogeschool en aan de Academie Integrale Menswetenschappen, combineert hij met diepere wijsheden uit verschillende culturen, tijdspaden en religies.
Hij spreekt over de ‘staat van het kind’. Niet een kind dat niets geleerd heeft, maar dat heeft geleerd het geleerde om te zetten in verwondering.
“We hervinden onze oorspronkelijkheid, authenticiteit en creativiteit, terwijl we ook onze professionele kennis en houding in kunnen zetten waar dat welkom is.”
Mijn oma zei altijd al “De ware man blijft eeuwig kind”. Ik vertaal ‘man’ hier even vrij naar ‘mens’.
Hoe dat te doen? Laat je bij de hand nemen door Vincent in het Spiritueel zakboekje voor professionals.
Vincent Duindam, Spiritueel Zakboekje voor Professionals, Amsterdam,2021, SWP.
[1] Vincent Duindam, Haiku
About Author
